SMED / Quick Setup / Quick Changeover ง่ายๆ ใครก็ทำได้

ไม่ว่าธุรกิจของคุณจะคืออะไร สิ่งที่สำคัญที่คุณในฐานะเจ้าของกิจการ ผู้บริหาร หรือผู้มีส่วนรับผิดชอบในการมองหาโอกาสในการปรับปรุง ต้องสนใจก็คือต้นทุน ต้นทุน และก็ต้นทุน ในสถานการณ์ปัจจุบันคงปฏิเสธไม่ได้ว่าไม่ว่าเจ้าของเงินลงทุนต่างคาดหวังผลตอบแทนลงทุนที่ไม่ใช่แค่อยู่ได้ แต่ต้องอยู่เหนือคนอื่นๆ เพราะมูลค่าเงินลงทุนถูกวัดด้วยผลประกอบการเป็นสำคัญ และหนึ่งในรายการสำคัญที่คุณต้องใส่ใจให้มากก็คือการใช้ทรัพยากรให้เกิดประโยชน์สูงสุด ไม่ว่าจะเป็นเครื่องจักรที่มีแต่ค่าเสื่อม น้ำ ไฟฟ้า แก๊ส ที่มีแต่ราคาต่อหน่วยจะสูงขึ้น หรือบุคลากรที่ค่าแรงก็มีแต่สูงขึ้นจากนโยบายระดับประเทศ และการเติบโตของการลงทุนจากต่างประเทศทำให้เกิดการแย่งตัวกันถีบค่าตัวให้สูงขึ้นๆ เรื่อยไป
ความสูญเปล่ากลายเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องสื่อสารลงมาให้ถึงระดับแรงงานล่างที่สุดเท่าที่จำทำได้ พนักงานทุกคนต้องเข้าใจถึงความสำคัญในการชี้บ่งความสูญเปล่า ช่วยในการชี้บ่ง และช่วยกันหาวิธีการลด ละ เลิกกิจกรรม หรือขั้นตอนที่ทำให้เกิดความสูญเปล่า ซึ่งจากประสบการณ์ส่วนตัวพบว่า 70-80% บริษัทสามารถลดความสูญเปล่าได้ด้วยการชี้บ่ง และการร่วมมือของพนักงานระดับล่างโดยพึ่งพาผู้เชี่ยวชาญเพียงแค่ส่วนน้อยเท่านั้นเอง พอนึกถึงกิจกรรมลดความสูญเปล่าและเครื่องมือที่เกี่ยวข้องคงปฏิเสธได้ยากที่จะไม่พูดถึงกิจกรรมการลดความสูญเสียในการปรับตั้งเครื่องจักร หรือ SMED, Quick Setup, Quick Changeover, Rapid Changeover แล้วแต่ใครจะเรียกกันไปผู้เขียนก็คร่ำหวอดกับงานให้คำปรึกษาด้านนี้อยู่เช่นกันและก็เห็นแนวทางแบบง่ายๆ ที่อยากจะแบ่งปันให้สำหรับผู้ดำเนินการปรับปรุงและไม่อยากต้องลงทุนมากมาย และพบว่ายุ่งยากหากต้องมานั่งสอนอธิบายทีมงานในขั้นตอนรายละเอียด แต่อยากให้พนักงานหน้างานได้มีส่วนร่วมในการปรับปรุง

อะไรคือการปรับตั้งเครื่องจักร
การปรับตั้งเครื่องจักรอาจจะเป็นการทำเพื่อปรับเปลียนรุ่นหรือไม่ก็ตาม แต่นิยามที่เหมือนกันก็คือ "กิจกรรมหรืองาน และเวลา ที่เกี่ยวข้องทั้งหมดที่จำเป็นต้องทำระหว่างงานที่ถือได้ว่าเป็นงานดีในล็อตก่อนหน้า และงานดีในล็อตถัดมาโดยมีประสิทธิภาพของกระบวนการเท่ากับมาตรฐานที่ตั้งไว้" แนวคิดนี้ถูกพัฒนาขึ้นจากการปรับปรุงงานในอุตสาหกรรมการผลิตรถยนต์ ผู้เขียนคิดว่าผู้อ่านคงหาข้อมูลเกี่ยวกับหลักการและขั้นตอนจากบทความอื่นๆ หรือหนังสือได้ไม่ยาก หรือจะดูที่แหล่งอ้างอิงที่ผมใส่ไว้ให้ในตอนท้ายก็ได้

SMED ทำได้ง่ายๆ
หลังจากที่ได้มีส่วนร่วมปรับปรุงมานับไม่ถ้วนตั้งแต่องค์กรในอุตสาหกรรมอิเล็คทรอนิคส์ อุตสาหกรรมเกษตร อุตสาหกรรมน้ำตาล อุตสาหกรรมยาง ก็ได้พบว่ากิจกรรมนี้สามารถปรับปรุงลดเวลาด้วยเพียงแค่สอนให้พนักงานช่างสังเกตุกระบวนการปรับตั้งเครื่องจักรที่ตัวเองทำในแต่ละกระบวนการ และก็แค่ตอบคำถามสำคัญๆ ให้ได้ คำถามเหล่านั้นก็คือ

1. แต่ละขั้นตอนใช้เวลาเท่าไร ทำไม
2. ทักษะที่จำเป็นในแต่ละขั้นตอนมีหรือไม่ ทำไม
3. มีปัญหาอะไรเกิดขึ้นบ้าง หรืออะไรเป็นเหตุให้ขั้นตอนดังกล่าวสะดุดลงได้บ้าง ทำไม
4. มีชิ้นส่วนของเครื่องจักร อะไรบ้างที่ต้องใช้ หรือเปลี่ยน ทำไม
5. ชิ้นส่วนดังกล่าว มีการเก็บ และเคลื่อนย้ายมายังจุดที่ทำงานอย่างไร ทำไม
6. มีเครื่องมืออะไรที่ต้องใช้ ทำไม
7. เครื่องมือดังกล่าว มีการเก็บ และเคลื่อนย้ายมายังจุดที่ทำงานอย่างไร ทำไม
8. ทั้งชิ้นส่วนและเครื่องมือ มีการชี้บ่งหรือไม่ว่า อะไร เป็นอะไร ใช้ตอนไหน
9. มีข้อมูลที่จำเป็นต้องใช้ในแต่ละขั้นตอนหรือไม่ ได้มาอย่างไร ทำไมต้องใช้
10.มีการปรับตั้งในขั้นตอนไหนหรือไม่ทำไม
11.มีการทดสอบ ทดลอง หรือตรวจสอบหรือไม่ทำไม
12.มีจุดไหนใช้คนทำงานเกิน 1 คนหรือไม่ ทำไม
13.มีส่วนงานไหนเกี่ยวข้องบ้าง ทำไม
........คำถามอื่นๆ ผู้อ่านคงจะเริ่มเดาได้ไม่ยาก คำถามที่อยูข้างต้นนี้ล้วนแล้วเกิดจากประสบการณ์ และการสังเกตุซึ่งถ้าสังเกตุก็จะพบว่าคำตอบจะนำไปสู่ไอเดียในการปรับลดกิจกรรมที่เกิดขึ้นในขณะปรับตั้งเครื่องจักรไม่ว่าจะช่วยให้เราย้ายกิจกรรมภายในไปเป็นกิจกรรมภายนอก[1] หรือช่วยปรับลดความหลากหลายที่ไม่จำเป็น การปรับแต่งที่ไม่จำเป็น หรือกระทั่งความพยายามที่ไม่จำเป็น ซึ่งคำถามประเภทนี้ไม่ว่าใครก็ตั้งขึ้นมาได้ แต่คนที่จะตอบได้ดีก็คือผู้ปฏิบัติงาน

ซึ่งคำตอบที่ได้นี่เองจะนำไปสู่ไอเดียในการปรับปรุง และการมีส่วนร่วมของพนักงาน แล้วคุณจะเห็นพลังความคิดจากพนักงานระดับล่างที่คุณต้องตกใจ หน้าที่ของเราก็คือการกระตุ้นให้เกิดการคิดนี่แหละ และแปลงเปลี่ยนไปเป็นแผนลงมือให้ได้ ลองดูครับลองเข้าไปสังเกตุ และสอบถามคำถามพวกนี้ดู วันละคำถามสองคำถาม หรือในรูปแบบการจัดประชุม และสอบถามดู คุณจะพบว่าการลดเวลาการปรับตั้งเครื่องจักรไม่ใช่เรื่องยากอย่างที่คิดเลยครับ


[1] กิจกรรมภายในคือกิจกรรมที่สามารถทำได้เมื่อเครื่องจักรหยุดเดินเท่านั้น ในขณะที่กิจกรรมภายนอกหมายถึงกิจกรรมใดๆ ที่สามารถทำได้ล่วงหน้าก่อนที่เครื่องจักรจะหยุดเพื่อปรับตั้งหรือปรับเปลี่ยนรุ่น

แหล่งอ้างอิงออนไลน์เกี่ยวกับการปรับตั้งเครื่องจักร
http://en.wikipedia.org/wiki/Single-Minute_Exchange_of_Die
http://www.intelific.com/Articles/technical/SMED for practical Part1.pdf
http://elsmar.com/Quick_Setup/


*** หากท่านสนใจรับคำปรึกษางานด้านการปรับปรุงผลผลิตด้านการปรับตั้งเครื่องจักร(SMED) การจัดทำผังการไหลของคุณค่า(VSM)หรือการปรับปรุงผลผลิตด้วยเครื่องมือของลีนอื่นๆ ท่านสามารถขอรับคำปรึกษาได้ที่ Intelific เรามีความยินดีที่จะช่วยให้คำแนะนำด้วยอาจารย์ชำนาญการพิเศษในแต่ละด้านโดยเฉพาะ